Kỹ năng xác định phương hướng

Kỹ năng xác định phương hướng khi không có các công cụ hỗ trợ như la bàn, đồng hồ thì rất cần thiết. Vào một ngày đẹp trời, bạn bị lạc trong rừng, sa mạc hay lênh đênh trên biển thì đây là các cách giúp bạn phán đoán chính xác hướng nào sẽ giúp bản thân  thoát ra khỏi hoàn cảnh nguy nan. Đây không đơn giản là một kỹ năng bình thường mà là kỹ năng sống còn cần giáo dục để các bạn trẻ nâng cao hiểu biết.
 

Cách 1: Xác định phương hướng bằng mặt trời

Ngay từ nhỏ khi còn đi học ở tiểu học. Chắc chắn chúng ta đều biết một bài bài học vỡ lòng về “Xác Định Phương Hướng”. Đó là:
- Sáng: Mặt trời mọc ở hướng Đông.
- Chiều: Mặt trời lặn ở hướng Tây.
- Giữa trưa: Mặt trời đứng bóng.
Sau này, khi càng lớn lên. Chúng ta sẽ nhận ra rằng, phương pháp trên chỉ gần đúng mà thôi. thực tế, vị trí mọc và lặn của mặt trời trong năm không cố định mà thay đổi theo chu kỳ: Xuân Phân
Theo đó, (đối với vị trí Việt Nam)
- Những ngày Xuân Phân, Thu Phân thì mặt trời sẽ mọc ở chính Đông và lặn chính Tây.
- Những ngày Hạ Chí (mùa Hè) thì mặt trời mọc ở Đông Bắc và lặn ở Tây Bắc.
- Những ngày Đông Chí (mùa Đông) thì Mặt trời mọc ở Đông Nam và lặn ở Tây Nam. Giữa trưa, Mặt trời không đứng bóng mà lại chệch về hướng Nam, lúc đó bóng của vật sẽ đổ về hướng Bắc.

Cách 2: Xác định phương hướng bằng phương pháp Owen Doff

Owendoff là một nhà phi công người Anh, ông đã nghiên cứu được một phương pháp xác định phương hướng bằng cách phối hợp giữa gậy và bóng nắng. Phương pháp này đã được ông thử nghiệm nhiều lần ở nhiều thời điểm khác nhau trong ngày và tại nhiều vị trí khác nhau trên trái đất. Kết quả cuối cùng chính xác gần như tuyệt đối.Các bước thực hiện như sau :
* Cắm một gậy (có chiều cao từ 0.6m đến 1.2m là thích hợp nhất) xuống đất, đỉnh bóng ban đầu của gậy ta đặt là T. (HÌNH 1)
* Đợi khoảng 15 phút sau, bóng gậy sẽ khác đi. Đỉnh bóng của gậy lúc này ta sẽ đặt là Đ. (HÌNH 2)
* Nối T với Đ, ta sẽ có đoạn thẳng TĐ với đầu T chỉ hướng Tây và đầu Đ chỉ hướng Đông.
* Dựa trên trục Đông – Tây, ta dễ dàng dùng hoa phương hướng xác định các hướng còn lại.

Cách 3: Xác định phương hướng bằng mặt trăng

Ban đêm nếu có trăng, thì vị trí của Mặt Trăng trên bầu trời có thể giúp chúng ta xác định phương hướng. Do Mặt Trăng cũng nằm trên đường Hoàng Đới, nên dường như nó cũng mọc ở hướng Đông và lặn ở hướng Tây giống như Mặt Trời. Nhưng Mặt Trăng lại khác Mặt Trời ở chỗ: lúc thì tròn lúc thì khuyết, nên việc xác định phương hướng cũng khác đôi chút.

Dân gian ta có câu:
"Đầu trăng trăng khuyết ở Đông.
Cuối trăng trăng khuyết ở Tây."

Hoặc đơn giản hơn có thể nhớ:
"Đầu tháng Tây trắng.
Cuối tháng Tây đen."

Tức là ta căn cứ vào khoảng những ngày trước rằm Âm Lịch (từ mùng 1 Âm Lịch đến mùng 14 Âm Lịch) thì phần khuyết của trăng sẽ chỉ về hướng Đông.
Ngày Rằm, suốt đêm quan sát thấy ánh trăng tròn sáng vằng vặc trên bầu trời. Ta có thể dùng “Phương pháp Owen Doff” để xác định phương hướng cũng được.
Còn vào khoảng những ngày sau rằm Âm Lịch (từ mùng 17 đến mùng 30) thì phần khuyết của trăng sẽ chỉ về hướng Tây.

Cách 4: Xác định phương hướng bằng các địa vật đặc biệt

Nếu như không có la bàn, không có ánh Mặt Trời cũng như không có Mặt Trăng… thì ta đành phải sử dụng một số phương pháp cổ điển của một số người dân đi rừng như. Tuy mức độ chính xác không cao, nhưng cũng phần nào giúp cho người lạc lối yên tâm và bình tĩnh tìm được lối về.
Trước hết, nếu có bản đồ trong tay, ta có thể sử dụng các dấu hiệu, các địa vật đặc biệt. Thí dụ: một cây cầu, một con đường quốc lộ… mà ta đã biết rõ hướng và vị trí của nó trên Bản Đồ. Có thể xác định vị trí nơi ta đứng, trên cơ sở đó phân biệt các hướng khác nhau.

* Hoa Hướng Dương luôn quay mặt về hướng Đông, do đó nó mới có tên là Hướng Dương (hướng về Mặt Trời mọc).
* Các hình dáng đặc thù của thân cây cao trong khu rừng rậm luôn có chiều hướng về phía Mặt Trời mọc để đón lấy ánh nắng Mặt Trời.
* Ở những vùng nhiệt đới – Xích Đạo, rêu (hoặc địa y phát triển cộng sinh) mọc trên thân cây ở phía Tây rất nhiều. Ở vùng ôn đới thì rêu sẽ mọc hướng Bắc.
* Bụi cây, chòm cây độc lập, trong những tháng có gió Đông Bắc (gió lạnh), khi có động chim từ hướng nào bay ra nhiều, dưới gốc cây có nhiều cứt chim là hướng Tây Nam.
* Lõi của thân cây lớn (thân cây nếu bị cắt ngang) sẽ chỉ về hướng Bắc.
* Dựa vào hướng bay của chim: Mùa Đông thì bay về hướng Nam di trú, mùa Hè thì bay về hướng Bắc (chỉ chú ý những con chim bay cao).
* Măng tre, chuối con thường mọc hướng Đông trước to hơn, các hướng khác mọc sau bé hơn.
* Tổ kiến: che đắp nhiều lá hướng Bắc (kể cả tổ kiến trên cây lẫn dưới đất. Trừ những nơi thấp, không có mưa, ít gió).
* Lỗ của tổ ong, chim đục trên cây làm tổ thường là hướng Đông Nam.

Cách 5 : Xác định phương hướng bằng sao – chòm sao

* Định hướng bằng sao mai – sao hôm
Sao Hôm và sao Mai thực ra chỉ là một. Nó chính là Kim Tinh (Venus). Một hành tinh thứ hai gần Mặt Trời trong Thái Dương Hệ của chúng ta

Bởi vì nó rất gần Mặt Trời cho nên từ Trái Đất nhìn tới, ta thấy nó rất sáng và thường xuất hiện “gần gũi” với Mặt Trời vào những lúc hửng sáng và chập tối.
Lúc Kim Tinh mọc vào khoảng chập tối (sau khi Mặt Trời vừa lặn xong), nó được gọi là Sao Hôm, vị trí của nó ở hướng Tây. Và khi Kim Tinh mọc vào lúc hửng sáng (trước khi Mặt Trời mọc), nó được mọi người gọi là Sao Mai, vị trí của nó là ở hướng Đông.

* Chòm sao gấu lớn:
- Kéo dài cạnh ngoài của gấu lớn khoảng 5 đoạn sẽ gặp Sao Bắc Đẩu
- Xuất hiện (từ chập tối) suốt đêm, từ tháng 3 đến tháng 8. Những tháng khác chòm sao Gấu Lớn xuất hiện rất khuya hoặc gần sáng mới thấy.
- Ngoài ra chòm Gấu Lớn người ta còn sử dụng để dự đoán giờ bằng đuôi của nó. Buổi tối, đuôi chòm này ở phía Đông, sáng sớm, đuôi ngã về phía Tây.
- Định vị ở hướng Tây Bắc, Tây Tây Bắc, từ mặt đất ta nhìn lên khoảng góc 60 độ.

* Chòm sao Thiên Nga
- Kéo dài cạnh mũi tên khoảng 4 đoạn sẽ gặp sao Bắc cực.
- Xuất hiện suốt đêm giữa mùa hạ sang đầu mùa thu
- Mùa đông (tháng 10 – 12) xuất hiện từ chập tối đến nửa đêm, gần về sáng thì lặng.

* Chòm sao Thiên Hậu
+ Lên cao hình chữ M.

+ Sắp lặn hình chữ W.

Kẽ đường thẳng gần như vuông góc với cạnh thứ 3 của con số 3 hay của chữ M, rồi lấy chừng 7 lần thì tới sao Bắc cực.
- Mọc lúc chập tối từ tháng 9.
- Có mặt suốt đêm trên bầu trời từ cuối mùa thu (tháng 9) đến giữa mùa đông (tháng 11). Mọc sau chòm Thiên Nga gần 6 giờ. Định vị ở hướng Tây Tây Bắc, góc nhìn khoảng 70 độ.

* Chòm sao Ngự Phu
- Kéo dài cạnh ab khoảng 5 lần bằng ab sẽ gặp sao Bắc cực.
- Xuất hiện sau chòm Thiên Hậu. Biến mất khoảng tháng 6.

* Chòm sao Chiến Sĩ
- Từ ngôi sao đỉnh đầu kéo một đường tưởng tượng qua ngôi sao giữa dây lưng, ta sẽ tìm được phương Nam.
- Nằm vắt ngang xích đạo trời.
- Xuất hiện từ tháng 10 đến tháng 4 và lặn vào tháng 6 .
- Chòm sao thuộc Nam bán cầu.

* Chòm sao Nam Thập (Thập tự phương nam)
- Kéo từ đỉnh của thập tự kéo xuống chân trời sẽ là hướng nam.
- Chòm sao mọc rất thấp, gần sát đường chân trời.
- Chòm sao thuộc Nam bán cầu

Viết nhận xét

Your Name:


Nhận xét của bạn: Note: HTML is not translated!

Rating: Bad            Good

Enter the code in the box below:

Tiếp tục